Cuộc biểu tình tại BKK ngày 24/11/2012

Ảnh: EPA

Tóm tắt diễn biến cuộc biểu tình

Cuộc biểu tình được dự báo là “lớn chưa từng có” ở Thái Lan bắt đầu sáng 24/11 do nhóm Pitak Siam tổ chức.

Địa điểm biểu tình tại Quảng trường Hoàng gia (Bangkok Royal Plaza), một không gian công cộng gần trụ sở Quốc hội, nơi đã được sử dụng bởi những người biểu tình trong quá khứ. Pitak Siam, có nghĩa “Bảo vệ Thái Lan”, là một nhóm chống chính phủ mới nổi lên tại Thái Lan gần đây do tướng về hưu Boonlert Kaewprasit, còn có biệt danh Seh Ai, làm thủ lĩnh. Hồi đầu tháng 11, ông này đã huy động được hơn 20.000 người (theo lời Ban tổ chức), 7.000 người (theo lời cảnh sát) tham gia biểu tình ở một sân vận động tại Bangkok.

Sơ đồ khu vực biểu tình. Ảnh: Bangkok Post

Cuộc biểu tình lần này được dự kiến kéo dài trong 2 ngày 24-25/11 với sự tham gia của hàng trăm nghìn người. Hãng RIA Novosti đưa tin, tuy nhiên, theo tư liệu của cảnh sát, thực tế chỉ có 22 nghìn người, trong đó có 14 nghìn người tập trung tại Quảng trường Hoàng gia, còn lại rải rác ven hàng rào cảnh sát. Một số báo khác đưa tin có khoảng 20.000 người.

Cảnh sát chỉ cho phép người biểu tình vào khu vực được phép và ra vào bằng hai con đường không có rào cản. Tuy nhiên, những người biểu tình vẫn cố gắng vượt qua những chỗ có rào cản trong buổi sáng và đã cắt hơn nửa tá các vòng dây thép gai.

Cảnh sát rải hàng rào dây thép gai.
Ảnh: The Nation

Những người biểu tình cáo buộc Chính phủ đã bỏ ngoài tai thái độ không tôn kính Hoàng gia Thái, thậm chí bao che cho các thủ phạm này. Người biểu tình còn cho rằng chính quyền của bà Yingluck là con rối của cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra. Người phát ngôn của nhóm biểu tình, còn tố cáo chính quyền tham nhũng và phủ nhận các mối lo ngại của chính quyền là cuộc tụ tập sẽ khích động bạo lực.

Ảnh: ABC

Tuy số người tham gia được cho là chục ngàn như tuyên bố của thủ lĩnh She Ai, nhưng số người quá khích, tấn công vào phía cảnh sát chỉ vài trăm người. Trong khi đó, hàng ngàn cảnh sát được triển khai tại khu vực trên nên lực lượng an ninh nhanh chóng khống chế số người quá khích và dùng hơi cay giải tán đám đông.

Cảnh sát bảo vệ khu vực trụ sở Quốc hội. Ảnh: Minh Quang

Cảnh sát cho biết họ đã bắn 10 can khí hơi cay vào nhóm những người biểu tình đã dỡ hàng rào chắn cùng dây thép gai chặn lối qua một tòa nhà Liên hợp quốc gần khu vực biểu tình chính và ném đồ về phía cảnh sát. Người biểu tình đã đụng độ với cảnh sát ở khu vực này ít nhất hai lần vào hồi 7.30 và 8.50, kéo dài 15 phút. Sau đó, cuộc biểu tình dần trở nên ôn hòa hơn dù nhiều người ra sức hò hét lên án Chính phủ tham nhũng và sử dụng tiền thuế để làm giàu cho cá nhân cùng gia đình các quan chức. Họ còn chỉ trích Thủ tướng Yingluck là bất tài, làm “con rối” cho anh trai của bà là cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, người đang lưu vong sau cuộc đảo chính hồi năm 2006.

Ảnh: AFP

Ảnh: Reuters

Ảnh: AP

Ảnh: AP

Ảnh: Reuters

Người phát ngôn cho cảnh sát Piya Uthaya nói trên một kênh truyền hình địa phương: "Chúng tôi dùng hơi cay vì người biểu tình chặn cảnh sát lại và không tuân thủ các quy định an ninh của chúng tôi".

Cảnh sát cũng cho hay đã tịch thu nhiều vũ khí, trong đó có dao và đạn dược, từ người biểu tình.

Ngay sau vụ xô xát, cảnh sát điều thêm 5.700 cảnh sát đến khu vực tập trung của những người biểu tình, cùng với số 17.000 được điều động trong ngày 24/11.

Nhiều người đã hít phải hơi cay, trong đó, theo thông tin ban đầu, ít nhất 45 người bị thương và đã được đưa vào bệnh viện cứu chữa. Lực lượng cảnh sát cũng có một số nhỏ bị thương trong xô xát chưa được công bố chính thức, trong khi các báo đưa tin với số lượng rất khác nhau: 2 người, 5 người, 7 người.

Sáng nay 25/11, Hãng RIA Novosti đưa tin, hơn 60 người bị thương như thông báo của Trung tâm Y tế khẩn cấp thuộc Bộ Y tế Vương quốc Thái Lan. 10 cảnh sát và 51 người biểu tình cần trợ giúp y tế, trong đó 2 cảnh sát bị thương nặng phải nhập viện.

Người phát ngôn của cảnh sát Thái Lan cho biết, 130 người biểu tình đã bị bắt giữ, trong đó có một số mang dao và đạn.

Đến chiều tối qua, lúc 17.30, ông Seh Ai đột ngột tuyên bố ngưng biểu tình ở khu vực Royal Plaza thuộc trung tâm Bangkok vì lo sợ ảnh hưởng tính mạng của người tham gia. Sau tuyên bố này, nhiều người bắt đầu quay về nhà. Ngoài ra, thời tiết đã không ủng hộ biểu tình bằng việc đổ xuống một trận mưa lớn vào chiều qua tại Bangkok. Trả lời phỏng vấn của giới truyền thông Thái Lan, ông này thừa nhận rằng lý do chính của việc giải tán biểu tình là "lượng người đến tham gia không đủ”. "Phithak Siam" từ nay sẽ không xuống đường nữa, đây là cuộc biểu tình cuối cùng của chúng tôi. Cá nhân tôi tới đây cũng không định tham gia chính trị...", - viên tướng về hưu nói với các nhà báo.

Tướng Boonlert Kaewprasit (trái) cùng một số người trong Ban tổ chức cuộc biểu tình. Ảnh: The Nation.

Cuộc biểu tình tự giải tán vào cuối buổi chiều mà không đạt kết quả gì.

Trước đó Chính phủ đã ráo riết chuẩn bị đối phó

Giám đốc Hội đồng An ninh quốc gia Thái Lan Paradorn Pattanatabut cho biết: “Dựa trên thông tin tình báo của chúng tôi, cuộc biểu tình có quy mô lớn và tiềm ẩn các mối đe dọa cao với số lượng người tham gia rất lớn”. Cơ quan tình báo Thái Lan lo ngại sẽ xảy ra bạo động, thậm chí một nhóm người đã lên kế hoạch bắt cóc bà Yingluck và tiến hành đảo chính. Nhóm Pitak Siam tuyên bố sẽ có “khoảng 500.000 người” tham gia biểu tình ôn hòa với yêu sách bài trừ tham nhũng, khắc phục nhiều yếu kém trong Chính phủ của đảng Puea Thai và Thủ tướng Yingluck.  

Do đó, nội các Thái Lan hôm 22/11 cho phép áp dụng lệnh cô lập thuộc Đạo luật An ninh Nội địa (ISA) trong vòng 9 ngày (22-30/11) ở 3 quận Phra Nakhon, Pomprap Sattruphai và Dusit của Bangkok. Đạo luật này cho phép Chính phủ triển khai quân đội trong trường hợp lực lượng cảnh sát không kiểm soát được các đám đông biểu tình. ISA không quy định phải giải tán hay ngăn chặn các cuộc mít tinh mà chỉ đảm bảo rằng các cuộc mít tinh và biểu tình trong nội đô được diễn ra trong hòa bình.

Ảnh: AFP

Thủ tướng Yingluck tối 22/11 đã lên Đài truyền hình quốc gia để ban bố tình trạng khẩn cấp đối tại 3 quận trung tâm hành chính nói trên. Bà phát biểu:

 “Với tư cách Thủ tướng, tôi sẵn sàng lắng nghe và tiếp thu ý kiến của người dân, các tổ chức. Tuy nhiên nếu lợi dụng biểu tình để lật đổ chính phủ dân cử là vi hiến, buộc Chính phủ phải áp dụng tình trạng an ninh khẩn cấp để loại bỏ ngay từ đầu và ngăn chận bất kỳ tình huống bất trắc nào”.

“Chính phủ phải bảo vệ hệ thống dân chủ dưới chế độ quân chủ lập hiến. Trong bối cảnh này, các biện pháp an ninh thông thường sẽ không thể bảo đảm được điều đó”.

Động thái này cho phép lực lượng an ninh và cảnh sát đặc biệt kiểm tra, khám xét và bắt giữ bất kỳ cá nhân nào trong khu vực nói trên. Trước đó, Chính phủ Thái đã triệu tập đại sứ các nước đến để thông báo tình hình.

Theo Reuters, ngày 23/11, Tư lệnh Cảnh sát Thái Lan Adul Saengsingkaew cho biết sẽ triển khai khoảng 17.000 nhân viên an ninh ở thủ đô Bangkok để ngăn chặn xảy ra bạo loạn do có cuộc biểu tình chống chính phủ.

Ảnh: Reuters

Bên cạnh đó, cuộc biểu tình xảy ra cùng thời điểm hạ viện Thái nhóm họp với nội dung quan trọng là chất vấn và bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với Thủ tướng Yingluck. Giới chức Thái Lan đã cho xây đường cầu thoát hiểm và chuẩn bị phương án dùng trực thăng giải cứu các nghị sĩ và thành viên chính phủ nếu bị người biểu tình bao vây.

Phe đối lập nói gì?

Ông Watchara Rithakanee, phát ngôn nhân của nhóm Pitak Siam cho biết cuộc tập trung biểu tình lần này được lên kế hoạch từ hồi tháng sáu. Ông nêu ra ba lý do để tiến hành hoạt động này như sau:

Thứ nhất vì chính quyền hiện nay cho phép cá nhân và cả những nhóm vi phạm Luật Tôn kính Hoàng Gia; thứ hai nữ thủ tướng Yingluck Shinawatra là bù nhìn của ông anh Thaksin Shinawatra hiện đang lưu vong; thứ ba là chính quyền hiện nay quá tham nhũng.

Trước cuộc biểu tình này, ông Seh Ai nói rằng số người tham gia biểu tình có thể lên tới 100.000. Các luật sư của ông She Ai phủ nhận các tin tức cho rằng vị tướng này tuyên bố ông muốn quân đội lên nắm quyền. Tuy vậy, có tin báo chí nói rằng, lâu nay, ông Seh Ai không giấu ý định nếu giành được chính quyền, nhóm của ông sẽ “đóng cửa” và đưa nước Thái trở về thời chuyên chế trong vòng 5 năm trước khi tổ chức bầu cử mới.

Phe đối lập đã lên tiếng chỉ trích việc cảnh sát sử dụng hơi cay đối với người biểu tình khi họ không có gì để bảo vệ và cũng chẳng được thông báo trước điều này.

Ảnh: Bangkok Post

Dư luận xã hội Thái Lan và quốc tế

Trước đó, dư luận cho rằng cuộc biểu tình hôm qua có thể là cuộc biểu tình lớn nhất kể từ năm 2010, khi những người ủng hộ anh của bà Yingluck, ông Thaksin Shinawatra, xuống đường biểu tình để tìm cách buộc Chính phủ của Thủ tướng Abhisit Vejjajiva từ chức. Ông Thaksin đã bị lật đổ năm 2006 trong lúc bị tố cáo tham nhũng và hiện nay vẫn còn phải sống lưu vong.

Cuộc biểu tình này được tổ chức trước một cuộc tranh luận ở Quốc hội liên quan tới việc biểu quyết bất tín nhiệm, trong đó phe đối lập dự kiến sẽ nêu ra những cáo giác tham nhũng chống lại Chính phủ của bà Yingluck.

Các nhà phân tích nói rằng những mối căng thẳng chính trị này phản ánh một cuộc tranh đấu đang tiếp diễn giữa giới thượng lưu, tầng lớp quan chức chính phủ và giới doanh thương chống lại tầng lớp tư sản mới nổi lên và trở nên có nhiều thế lực chính trị dưới thời ông Thaksin.

Cuộc biểu tình này "báo hiệu về giai đoạn bất ổn mới" ở Thái Lan, như đã từng xảy ra các cuộc biểu tình đẫm máu trên các tuyến phố trong những năm gần đây, trong đó có cuộc biểu tình kéo dài hơn 2 tháng vào năm 2010 của những người "áo đỏ" ủng hộ Chính phủ hiện nay.

Thông tín viên Arnaud Dubus của Đài RFI từ Bangkok phân tích về nguyên nhân dẫn tới cuộc biểu tình rầm rộ hôm qua: 

«Người biểu tình đòi Chính phủ của bà Yingluck Shinawatra từ chức vì hai lý do. Thứ nhất là vì trong mắt họ nội các này chỉ là một con rối trong tay Thủ tướng bị lật đổ Thaksin. Ông này đã phải trốn khỏi Thái Lan để sống lưu vong và bị kết án hai năm tù vì lạm dụng quyền lực.  

Lý do thứ nhì khiến người dân xuống đường hôm nay do họ tố cáo chính quyền đương nhiệm của bà Yingluck tham nhũng. Một thí dụ điển hình được người biểu tình nêu lên liên quan đến chương trình trợ giá lúa gạo có lợi cho nông dân: chương trình bị coi là quá tốn kém và Chính phủ bắt người dân đóng thuế để mua chuộc cảm tình và lá phiếu của cử tri ở nông thôn. 

Xét về thành phần người biểu tình: họ đến từ nhiều tầng lớp khác nhau trong xã hội, nhưng phần lớn là những người khá giả sống ở ngoại ô Bangkok. Họ cũng là những người trung thành với chế độ quân chủ và là những kẻ thù không đội trời chung của ông Thaksin. Bên cạnh đó thì cũng có khá đông những thành phần đến từ các tỉnh thành.

Các hội đoàn và tổ chức chính trị dùng xe ca chở họ đến Bangkok dự cuộc biểu tình hôm nay. Số này coi phe ủng hộ ông Thaksin là một mối đe dọa đối với chế độ quân chủ của Thái Lan. Mẫu số chung của tất cả những người này là họ đều một mực tôn thờ và sùng bái quốc vương Bhumibol».

Trả lời phỏng vấn của báo Thanh Niên, Giáo sư Le Dihocvihayarat cho rằng nhóm Pitak Siam khó có thể huy động lượng người như tuyên bố. “Mặc dù vậy, 40.000-50.000 người biểu tình cũng là điều đáng lo ngại. Tuy nhiên, tình hình đang nằm trong vòng kiểm soát của chính phủ và khó có thể xảy ra lật đổ”, ông nói. Ngược lại, một người gốc Việt giấu tên ở tỉnh Chonburi bày tỏ lo ngại biểu tình có thể có diễn biến như cuộc biểu tình hồi năm 2006 của phe áo vàng, đánh chiếm sân bay và lật đổ ông Thaksin Shinawatra hoặc xảy ra bạo động chết người như biểu tình chống Thủ tướng Abhisit Vejjajiva năm 2010 của phe áo đỏ.

Một phát ngôn viên của tổ chức nhân quyền Human Rights Watch, ông Sunai Pasuk, nói rằng nhóm Pitak Siam dường như chống lại thể chế dân chủ đại nghị, một nhận xét mà Thủ tướng Yingluck đã nêu lên trong bài nói trên truyền hình tối hôm 22/11. Ông Sunai nói:

"Pitak Siam rõ ràng là có một cương lĩnh chống lại dân chủ tuyển cử. Họ chống lại việc các chính khách dân cử đại diện cho người dân ở Quốc hội. Cương lĩnh này thật rõ ràng. Giờ đây Chính phủ đang nới rộng cương lĩnh đó và bà Yingluck đã nói rất rõ trong bài diễn văn là Pitak Siam là một mối đe dọa cho an ninh quốc gia và một mối đe dọa cho sự an toàn của công chúng".

Theo ông Sunai, tuy bà Yingluck có cơ sở vững mạnh của những cử tri ủng hộ bà, đặc biệt là những người ở thôn quê và trong giới lao động thành thị, bầu không khí chính trị Thái Lan tiếp tục có tính chất bấp bênh. Ông nhận định:

"Tình hình chính trị ở Thái Lan vẫn còn dao động rất nhiều vì bạo động chính trị trong quá khứ đã được phép xảy ra mà không bị trừng phạt. Không hề có vụ truy tố nào đối với những người thực hiện những hành vi bạo động chính trị từ tất cả các phe. Các nhà lãnh đạo và những người ủng hộ của mọi phong trào chính trị ở Thái Lan cùng chia sẻ với nhau một cảm giác tự tung tự tác."

Phe "áo đỏ" thuộc phong trào Liên minh dân chủ thống nhất chống độc tài (UDD) cảnh báo họ sẽ huy động lực lượng của mình nếu có bất cứ dấu hiệu nào cho thấy một âm mưu đảo chính hay chính phủ mất kiểm soát tình hình. Phát biểu tại một cuộc họp báo ngày 24/11, người đứng đầu phe "áo đỏ" Thida Thavornseth khẳng định: "Cuộc biểu tình này là bất hợp pháp".

Theo kết quả khảo sát của Đại học Suan Dusit Rajabhat, có đến 62% người được hỏi ở Bangkok không đồng tình với cuộc biểu tình và cho rằng việc Chính phủ ban bố tình trạng khẩn cấp (ISA) là hợp lý để bảo vệ người dân lẫn người biểu tình. Chỉ khoảng 25% người không đồng tình việc ban bố ISA.

An Bường

Nguồn tham khảo: Minh Quang (Văn phòng Bangkok) - thanhnien.com.vn, vietnamplus.vn, Vũ Quý (theo AFP) - dantri.com.vn, Hoài Linh (theo Nation, Asia1)- vietnamnet.vn, bbc.co.uk, phuketgazette.net (theo Nation), bangkokpost.com, todayonline.com, AP, viet.rfi.fr, vietnamese.ruvr.ru, EPA, ABC.