SIAMVIET: Chuyến công tác ở Lampang

8/11/13

Chuyến công tác ở Lampang – 2 (Đồ gốm Lampang)

Khái niệm về đồ gốm

Nói về công việc có liên quan đến nghề đồ gốm thì cũng nên đưa ra chút xíu khái niệm về đồ gốm. Trong phạm vi bài viết này cũng như sự hiểu biết của tác giả còn hạn chế, thế nào là

đồ đất nung, là sành, là sứ, là gốm thì khái niệm về các loại sản phẩm này nhiều lắm, thậm chí là khác nhau, không chỉ ở một quốc gia, mà còn với các nước trên thế giới.

Xin được tóm tắt như thế này sau khi tham khảo trang thusuutap.vn:

Theo Trương Thị Minh Hằng, dựa trên thành quả của những người đi trước, trong đó có tham khảo cuốn sách Nghệ thuật gốm Việt Nam của Trần Khánh Chương, bà đã phân chia toàn bộ đồ gốm Việt Nam thành 5 loại gốm như sau: 1. Đất nung, 2. Sành nâu, 3. Sành xốp, 4. Sành trắng, 5. Sứ.

Sổ tay nghệ thuật Nhật Bản (Noritake Tsuda 1990, tr.220), gốm Nhật được phân làm 4 loại: 1. doki (thổ khí): đất nung; 2. toki (đào khí): đất nung có men; 3. sekki (thạch khí): sành và 4. jiki (từ khí): sứ.

GS. Kiều Thu Hoạch cho rằng gốm cổ Trung Hoa cũng được phân thành 4 loại như trên.

Còn theo Nguyễn Văn Y: “Gốm là tiếng gọi chung nhất của mấy loại trên. Nhưng trên thị trường, người ta muốn tách sứ ra khỏi gốm, bởi cái dạng bóng bẩy của nó khác các loại trên không ít. Một phần còn do nguyên nhân lịch sử: sứ ra đời rất muộn so với họ nhà gốm ổn định từ lâu. Nếu ở Việt Nam thường gọi “Gốm và Sứ”, ở châu Âu thường gọi “Cerramique et Pocelaine” là đều do thói quen hoặc có dụng ý, hoặc vô tình. Nhưng về mặt khoa học, sứ trước sau chỉ là một loại của gốm”.

Pariwat Thammapreechakorn & Kritsada Pinsri (trong cuốn Ceramic Art in Thailand) đã chia đồ gốm Thái làm 4 loại: 1) Gốm nâu đỏ không tráng men, nhiệt độ nung tối thiểu 850 độ C; 2) Gốm bằng đất sét nung/Sành, trong khoảng 880–1.150 độ C; 3) Sành cứng/Gốm làm từ sa thạch, 1.150-1.300 độ C; 4) Sứ, 1.300–1.450 độ C.

Bởi vậy, trong loạt bài này, người viết tạm dùng một từ chung cho tất cả các sản phẩm gốm-sành-sứ (theo cách nói dân thường) là “đồ gốm” cho tiện và đỡ nhầm lẫn. Nếu có chỗ nào sai sót, xin các bạn đọc hiểu biết chỉ giáo.

Đồ gốm Thái Lan

Thái Lan có truyền thống sản xuất đồ gốm từ rất sớm, 7-10 nghìn năm trước đây.

Đồ gốm truyền thống bao gồm: Gạch lát sàn, ốp tường, ngói lợp nhà; Đồ vệ sinh; Bộ đồ ăn; Đồ quà tặng và trang trí; Vật liệu cách điện.

Đồ sứ chất lượng cao bao gồm: Sứ xây dựng; Sứ điện; Sứ y tế.

Công nghiệp gốm Lampang

Lampang là một trong những nơi sản xuất gốm quan trọng nhất ở vùng bắc Thái Lan, do có nguồn đất sét trắng.

Cả tỉnh có 30 xưởng gốm có quy mô lớn và vừa, có 120 xưởng nhỏ, đóng góp cho ngân sách tỉnh hàng năm khoảng hàng nghìn triệu bạt.

Trung tâm Phân phối và triển lãm đồ gốm và hàng thủ công Lampang

Tên chính thức thì dài dòng như vậy, nhưng do đối tượng sản phẩm chủ yếu là đồ đồ gốm, nên người ta hay gọi ngắn gọn là Trung tâm đồ gốm Lampang. Trung tâm được thành lập chưa lâu, mới từ năm 2008, trực thuộc Cục xúc tiến công nghiệp (Bộ Công nghiệp Thái Lan). Khuôn viên của Trung tâm rộng 7,73 ha. Ngoài việc trưng bày, giới thiệu sản phẩm, Trung tâm còn có nhiệm vụ phân phối sản phẩm.