Tết năm mới
truyền thống của một số nước và dân tộc của Đông Nam Á, như Campuchia, Lào,
Mianma, Thái Lan, người Thái ở Nam Trung Quốc và người Khmer Nam Bộ ở Việt Nam
là một trong những lễ hội mang tính khu vực và cũng mang tính dân tộc nhất.
Một
trong những nơi mà Tết năm mới vừa có một lịch sử lâu đời, vừa có sự thích ứng
và hòa nhập cao với những biến đổi của đời sống xã hội, là đất nước Thái Lan.
Từ một huyền thoại
Những ngày hội năm mới của Thái Lan
thường rơi vào tháng Tư dương lịch. Cho đến nay, người Thái Lan cũng như người
Lào và người Campuchia vẫn còn truyền tụng một huyền thoại gần giống nhau về
nguồn gốc Tết năm mới của mình. Huyền thoại kể rằng, xưa kia có một chàng trai
thông minh, học giỏi, thậm chí biết cả tiếng nói của chim, tên là Dhammaban.
Tiếng tăm về sự tài giỏi của chàng trai bay đến tai thần Maha Songkran (tức
thần Brahma, vua của các thần trên thiên giới). Thần đến gặp chàng trai và ra
một câu đố để thử tài và cũng để cá cược luôn, nếu trong bảy ngày mà không có
câu trả lời đúng thì chàng trai sẽ mất đầu, và ngược lại, nếu có câu trả lời
đúng thì vị thần cũng sẽ chịu mất đầu.
Câu đố là: “Niềm hãnh diện của con
người ta nằm ở đâu vào buổi sáng, buổi chiều và buổi tối?”. Gần hết bảy ngày
rồi mà chàng trai vẫn chưa tìm được câu trả lời. Buồn bã, chàng trai lang thang
đây đó và đi vào rừng. Và, khi mệt mỏi nằm mơ màng dưới một gốc cây to, chàng
trai nghe thấy đôi vợ chồng chim đại bàng nói chuyện với nhau về cuộc cá cược
của bản thân mình. Trong cuộc trò chuyện đó, cô vợ đã nói cho chồng mình câu
trả lời. Thế là, đúng ngày hẹn, chàng trai đã trả lời câu đố của vị vua của các
thần như sau: “Buổi sáng, niềm hãnh diện của con người nằm ở mặt, vì thế, sáng
nào họ cũng rửa mặt; buổi chiều nằm ở thân thể, nên người ta thường tắm vào
buổi chiều; còn buổi tối thì nằm ở chân, nên tối nào, trước khi đi ngủ, mọi
người đều rửa chân”.
Bị thua, thần Maha Songkran phải
chịu mất đầu. Thế nhưng, cái đầu của thần rất linh thiêng và có sức mạnh khủng
khiếp: chạm vào đất thì đất bị thiêu cháy, rơi xuống biển, biển sẽ cạn khô… Và,
để tránh những thảm họa cho thế giới, thần gọi bảy cô con gái của mình đến và
dặn dò: “Các con phải đem đầu của cha cất giữ trong một cái hang của núi
Krailas (tức quả núi Kailas của thần Siva). Hàng năm, vào ngày Tết Songkran,
một trong số các con đem đầu của cha ra để các thần rước quanh núi cầu may cho
con người.”
Tết Songkran-di sản văn hóa của
người Thái Lan
Theo như phân tích của các nhà
nghiên cứu và như huyền thoại đã mô tả, đầu của thần Maha Songkran chính là
hình ảnh của mặt trời; còn cuộc diễu hành rước đầu thần là hình ảnh mặt trời
xuất hiện ở những nơi nào đấy của thế giới. Và, thời gian mà mặt trời xuất hiện
lộng lẫy nhất là vào mùa xuân ở miền Bắc Ấn Độ, nơi khởi nguồn của truyền thống
Songkran. Trong khi đó, ở khu vực Đông Nam Á, tháng Tư dương lịch lại là đỉnh
điểm của mùa khô, khi mà mặt trời chiếu sáng trực diện nhất, nóng nhất và sáng
nhất. Vào thời gian này, ruộng đồng và các sông suối nhỏ thường khô cạn, còn
người nông dân thì nhàn rỗi, không có việc đồng áng để làm. Chính thời gian
chuyển mùa này là rất phù hợp đối với người Đông Nam Á tổ chức các lễ hội lớn.
Và Tết Songkran là lễ hội lớn nhất và quan trọng nhất.
Vì là Tết năm mới, nên vào mấy ngày
trước Tết, mọi nhà, mọi người đã phải làm vệ sinh nhà cửa, làng xóm, đốt hết
những đồ bỏ đi. Ai ai cũng tin rằng mọi thứ bẩn thỉu của năm cũ sẽ không tốt
đẹp gì cho người ta trong năm mới. Khi buổi sáng ngày đầu của năm mới đến, mọi
người đến chùa dâng thức ăn cho các sư, làm lễ tắm tượng Phật và tắm cho vị sư
chủ trì ngôi chùa. Lễ tắm tượng Phật là dấu hiệu mở đầu cho hội té nước kéo dài
suốt cả ba ngày Tết.
Không phải ngẫu nhiên mà người Thái,
người Lào, người Khmer, người Miến gọi Tết năm mới là Hội té nước. Ngoài hội té
nước, trong những ngày Tết, mọi người còn ra các bến sông hay vào chùa đắp các
tháp cát để làm phúc và tích đức. Theo quan niệm của người dân, xây các tháp
cát trong những ngày Tết cũng có được công đức lớn như xây cất chùa tháp thật
vào những ngày thường. Do vậy, đắp tháp cát cũng trở thành một hoạt động tưng
bừng và vui vẻ như một hội lớn. Trong thời gian gần đây, xuất hiện thêm một
hoạt động nữa là thi chọn người đẹp Nang Songkran.
Những ngày Songkran là khoảng thời
gian khích lệ từng người phải sống và hành động sao cho đúng với vị thế của
mình trong gia đình và ngoài xã hội. Người có tuổi phải làm sao cho xứng đáng
với sự tôn kính của những người ít tuổi hơn. Rồi thì qua những ngày Tết
Songkran, tất cả trẻ em và những người trẻ có thể tiếp nhận và đánh giá những
giá trị truyền thống của người Thái để rồi chọn ra cách tốt nhất để gìn giữ Tết
Songkran như một di sản văn hóa của người Thái.
Theo Langvietonline.vn - thethaovietnam.vn